İshak Paşa Sarayı
Doğu Anadolu’nun uçsuz bucaksız dağları arasında, Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesine hâkim bir tepeye kurulmuş olan İshak Paşa Sarayı, Osmanlı mimarisinin ve Anadolu'nun çok kültürlü tarihinin eşsiz bir simgesidir. 1685 yılında Çolak Abdi Paşa tarafından yapımına başlanan ve 1784’te oğlu İshak Paşa tarafından tamamlanan bu anıtsal yapı, yaklaşık 99 yılda inşa edilmiştir.
Saray, Osmanlı, Selçuklu, Pers ve Barok mimarisinin iç içe geçtiği bir yapıdır. Geniş bir iç avlu etrafına kurulan saray, harem, selamlık, cami, türbe, divan salonu, cephanelik, zindan, mutfak, misafir odaları gibi çok sayıda bağımsız bölümden oluşur. Bu yönüyle klasik bir saraydan çok, hem idarî hem askerî hem de konut işlevlerini bir arada taşıyan çok işlevli bir kompleks yapıdır.
En dikkat çekici unsurlarından biri taç kapısıdır: kabartmalar, geometrik motifler ve bitkisel süslemelerle bezelidir. Aynı şekilde, duvarlarda kullanılan taş işçiliği; oymalar, desenler ve simetrik estetikle adeta bir açık hava müzesi niteliğindedir. Yapıda kullanılan taşlar yöreden temin edilmiş olup saray, çevresiyle uyumlu bir renk bütünlüğüne sahiptir.
Yüksek konumu nedeniyle hem savunma kolaylığı hem de manzaraya hâkimiyet sağlayan saray, aynı zamanda Ağrı Dağı ve Doğubayazıt Ovası’na nazır nefes kesici bir görünüme sahiptir. Sarayda ilk defa ısıtma sistemiyle sıcak su tesisatı kurulduğu bilinmektedir; bu da onu mühendislik açısından da ileri bir yapı kılar.
Günümüzde İshak Paşa Sarayı, hem yerli hem yabancı turistler tarafından ilgiyle ziyaret edilmekte; tarihî, mimarî ve doğal güzelliklerin kesiştiği bir kültürel miras alanı olarak korunmaktadır.
